خرید یک تنور گلی سنتی، اولین قدم برای چشیدن طعم واقعی و نوستالژیک نان‌های محلی و خانگی است. اما همان‌طور که می‌دانید، بدنه این تنورها از گل پخته نشده یا نیم‌پخته (سفال) ساخته شده است و به همین دلیل در برابر تغییرات ناگهانی دما بسیار حساس هستند. اگر بدون انجام مراحل آب بندی اولیه تنور گلی، بلافاصله در آن آتش روشن کنید، احتمال ترک خوردن و از بین رفتن زحمات شما بسیار زیاد است.

در این مقاله جامع، قصد داریم مرحله به مرحله و به صورت حرفه‌ای، روش صحیح آماده‌سازی و آب‌بندی تنور گلی با استفاده از روغن دمبه و حرارت ملایم را به شما آموزش دهیم تا طول عمر تنور خود را تضمین کنید.

چرا آب بندی تنور گلی حیاتی است؟

تنورهای گلی به دلیل ساختار متخلخل خاک، حاوی مقداری رطوبت ناچیز و منافذ باز هستند. آب‌بندی اولیه که در اصطلاح محلی به آن «پختن بدنه تنور» نیز می‌گویند، چند هدف اصلی را دنبال می‌کند:

  • • جلوگیری از ترک خوردگی: حرارت دادن ناگهانی باعث انبساط سریع ذرات گل شده و منجر به ایجاد ترک‌های عمیق می‌شود. آب‌بندی با روغن و حرارت ملایم، این انبساط را کنترل می‌کند.
  • • ایجاد لایه نچسب: استفاده از روغن دمبه باعث می‌شود دیواره‌های تنور صیقلی شده و خمیر نان به راحتی به آن بچسبد و پس از پخت جدا شود.
  • • افزایش استحکام: نفوذ روغن به منافذ گل و سوختن ملایم آن، یک لایه محافظتی سخت ایجاد می‌کند که مقاومت تنور را در برابر ضربه و حرارت‌های بالا افزایش می‌دهد.
  • • بهداشت و سلامت نان: با این کار، گرد و غبار اضافی گل گرفته شده و نان شما کاملاً تمیز و با کیفیت پخته می‌شود.

وسایل مورد نیاز برای آب بندی اولیه

آب بندی تنور گلی با روغن دمبه
  • • روغن دمبه تازه: حدود ۵۰۰ گرم تا ۱ کیلوگرم (بسته به سایز تنور).
  • • برس یا پارچه تمیز: برای مالیدن روغن به دیواره‌ها.
  • • هیزم بسیار ریز یا زغال: برای ایجاد حرارت بسیار کم و کنترل شده.
  • • صبر و حوصله: این فرآیند ممکن است بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان ببرد.

مراحل گام‌به‌گام آب بندی تنور گلی با روغن دمبه

دقت داشته باشید که این مراحل باید دقیقاً به ترتیب انجام شوند تا بهترین نتیجه حاصل شود.

مرحله اول: تمیز کردن بدنه تنور

ابتدا با یک دستمال کاملاً خشک یا یک برس نرم، تمام گرد و غبارهای داخل و خارج تنور را پاک کنید. هرگز از آب برای شستن تنور گلی قبل از آب‌بندی استفاده نکنید. رطوبت زیاد در این مرحله دشمن اصلی تنور شماست.

مرحله دوم: چرب کردن دیواره‌ها با روغن دمبه

روغن دمبه را کمی حرارت دهید تا ذوب شود (نباید داغ شود، فقط در حدی که مایع باشد). سپس با استفاده از یک برس، تمام دیواره‌های داخلی تنور را به طور کامل با روغن بپوشانید. نکته کلیدی: روغن را به صورت لایه‌ای نازک و یکنواخت بمالید. اجازه دهید روغن حدود ۲ تا ۴ ساعت بماند تا جذب منافذ گل شود.

مرحله سوم: ایجاد اولین حرارت (بسیار ملایم)

این حساس‌ترین مرحله است. زغال یا چوب را در کف تنور قرار دهید. هدف این است که فقط دمای بدنه کمی از دمای محیط بالاتر برود. درب تنور را باز بگذارید تا اکسیژن کافی برسد و دود احتمالی خارج شود. این کار را برای ۳ تا ۵ ساعت ادامه دهید.

مرحله چهارم: تکرار چرب کردن

بعد از اینکه بدنه تنور کمی گرم شد، یک لایه دیگر از روغن دمبه را روی دیواره‌های داخلی بمالید. گرما باعث می‌شود روغن عمیق‌تر به خورد گل برود. در این مرحله متوجه خواهید شد که رنگ گل کمی تیره و براق می‌شود.

مرحله پنجم: افزایش تدریجی دما

اکنون می‌توانید از چند تکه چوب بسیار کوچک (در حد خلال دندان یا شاخه‌های نازک) استفاده کنید. آتش باید بسیار کوچک باشد. هرگز در روز اول شعله بزرگ ایجاد نکنید. این فرآیند “دم کشیدن روغن” نام دارد. روغن دمبه در اثر حرارت ملایم شروع به اکسید شدن کرده و یک لایه پلیمری طبیعی روی گل ایجاد می‌کند.

آماده سازی تنور گلی متحرک 4 نان مخصوص رستوران مدل ZT04 ( پس از خرید)

بعد از اینکه تنور نان گلی زادمن را خریداری کردید، می بایست گل آن را به اصطلاح پخت و آماده کرد. یک کندۀ بزرگ را روشن کنید تا داغ و سرخ شود و سپس درون تنور قرار دهید یا دو پلاستیک ذغال را سرخ کنید و درون تنور قرار دهید. سپس در چند مرحله  چربی دنبۀ گوسفند را به بدنۀ داخلی تنور بمالید تا تنور خوب به چربی آغشته شود. بهتر است دنبه را جدا آب کنید و با یک دستمال پارچه ای یا برس به تنور گلی بمالید. بدین طریق تنور آرام آرام پخته و آماده می شود تا از ترک خوردن آن جلوگیری شود.

  • روش دیگری که می توانید تنور را آماده کنید این است که از حرارت خود تنور (ولی به مقدار شعلۀ کم ) و چربی دنبه استفاده کنید. در هنگام اولین استفاده بایستی سطح داخلی تنور را با دنبه گوسفند یا روغن مایع چرب کرد. سپس شعله مشعل را در کمترین حالت قرار داده و بگذارید تا یک ساعت بماند. این کار را دو یا سه بار اجرا کنید. این فرآیند باعث می شود تا از ترک خوردن سفال و ریختن آن جلوگیری کند.

توجه داشته باشید به هیچ عنوان در سالیان سال استفاده از تنور ، آن را یکدفعه گرم و سرد نکنید. همیشه سعی کنید با شعلۀ کم تنور را قبل از پخت گرم و آماده کنید و همچنین پس از پایان کار ، شعله را اندکی کم کنید تا تنور آرام آرام سرد و سپس خاموش شود.

در کف دستگاه یک مشعل گازی قرار دارد که می تواند بر حسب نیاز مشتری با گاز شهری یا با گاز کپسول کار کند.

نکات طلایی در نگهداری و استفاده از تنور گلی

حتی بعد از آب‌بندی موفقیت‌آمیز، رعایت برخی نکات برای ماندگاری طولانی‌مدت تنور ضروری است:

  • • جلوگیری از شوک حرارتی: هرگز وقتی تنور داغ است، روی آن آب نپاشید. این کار بلافاصله باعث ایجاد ترک می‌شود.
  • • نحوه خاموش کردن: اجازه دهید آتش داخل تنور به صورت طبیعی خاموش و خاکستر شود. از ریختن آب برای خاموش کردن آتش خودداری کنید.
  • • محل قرارگیری: تنور گلی باید در مکانی دور از بارش مستقیم باران و رطوبت زمین قرار گیرد. بهتر است زیر آن یک سکوی سیمانی یا فلزی تعبیه شود.
  • • ترمیم ترک‌های ریز: اگر به مرور زمان ترک‌های مویی (بسیار نازک) مشاهده کردید، نگران نباشید. کمی گل رس و کاه نرم را مخلوط کرده و روی ترک را بپوشانید و مجدداً با روغن دمبه چرب کنید.

اشتباهات رایج در آب بندی تنور که باید از آن‌ها دوری کنید

بسیاری از افراد به دلیل عجله در استفاده از تنور، باعث خراب شدن آن می‌شوند. از موارد زیر جداً خودداری کنید:

۱. استفاده از روغن‌های نباتی یا مایع خوراکی

روغن‌های مایع معمولی در اثر حرارت سریعاً می‌سوزند و بوی بدی ایجاد می‌کنند. روغن دمبه به دلیل نقطه دود بالا و ساختار چربی حیوانی، بهترین گزینه برای نفوذ در بافت خاک رس است.

۲. روشن کردن آتش حجیم در روز اول

اگر در همان ابتدا تنور را بیش از حد داغ کنید، رطوبت محبوس در لایه‌های میانی گل به سرعت تبدیل به بخار شده و چون راه خروج ندارد، باعث انفجار میکروسکوپی و ترک‌های عمیق در بدنه می‌شود.

۳. نصب تنور در زمین مرطوب

رطوبت زمین به تدریج از پایین جذب تنور شده و باعث پوسته پوسته شدن پایه آن می‌شود. همیشه از یک عایق بین زمین و کف تنور استفاده کنید.

نتیجه‌گیری: لذت پخت نان در تنور اصولی

آب بندی اولیه تنور گلی شاید کمی زمان‌بر به نظر برسد، اما سرمایه‌گذاری برای سال‌ها استفاده لذت‌بخش است. با استفاده از روش روغن دمبه و حرارت ملایم، شما نه تنها از ترک خوردن تنور جلوگیری می‌کنید، بلکه کیفیت نانی که می‌پزید را به سطح حرفه‌ای می‌رسانید. نانی که در تنور خوب آب‌بندی شده پخته می‌شود، عطری بی‌نظیر دارد و به هیچ وجه طعم خاک نمی‌دهد.

اگر به دنبال خرید یک تنور گلی با کیفیت و استاندارد هستید، می‌توانید به بخش محصولات تنور گلی نان زادمن مراجعه کنید و بهترین گزینه را برای خانه یا باغ خود انتخاب نمایید.